Umiejętność czytania etykiet jest niezbędna do swobodnego poruszania się po świecie wina. Oczywiście,  każdy z krajów, a tym bardziej regionów, rządzi się swoimi prawami i dlatego warto znać dobrze pewne zasady. Na szczęście w pewnym momencie wszystko staje się proste. Już na początku trzeba powiedzieć, że „najłatwiejsze” do czytania są etykiety win z nowego świata.

Wszystko ma swoje plusy i minusy. Fakt iż etykiety części win są trudniejsze do odczytania, najczęściej oznacza, że posiadają one więcej informacji, dzięki którym pewniej przebieramy w butelkach przewijających się przez nasze ręce.

Niestety… nawet bezwzrokowa umiejętność czytania etykiet w żaden sposób nie zastąpi doświadczenia i pogłębionej wiedzy płynącej z degustacji i studiowania literatury przedmiotu. Zatem do dzieła, zaczniemy jak ze wszystkim, czyli od Francji.

Francja – Bordeaux

Etykieta Bordeaux

1. Nazwa A.O.C. (Appellation d’Origine Contrôlée) regionu uprawy winorośli, parcela lub wioska, do której należy miejsce gdzie i jak wino jest produkowane. Na przykład, etykieta wina z regionu Saint-Emilion będzie posiada napis – „Appellation Saint-Emilion Contrôlée.”

2. Pojemność butelki, 75 cl jest standardem.

3. Procentowa zawartość alkoholu, zazwyczaj jest różna w zależności od apelacji i producenta.

4. Numer oznaczający serię, obecnie najczęściej taki zapis spotyka się nadrukowany przy szyjce butelki lub na owijce. Dzięki temu numerowi dowiedzieć się możemy, na której linii produkcyjnej butelka została napełniona, o której godzinie i którego dnia.

5. „Mis en bouteille au château” oznacza, iż wino zostało zabutelkowane w château którego nazwę mamy podaną w nazwie wina. Inne możliwości to: „mis en bouteilleà la propriété” (zabutelkowano w posiadłości), „mis en bouteille dans la région de production” (zabutelkowano w regionie produkcji), lub „mis en bouteille dans nos caves” (zabutelkowano w naszych piwnicach).

6. Kraj pochodzenia wina zawsze musi być zaznaczony na etykiecie win przeznaczonych na export. Tu często pojawiają się nazwiska negocjantów lub nazwy firm.

7. Rozpoczynając od rocznika 2000, pojawia się oznaczenie „Vin de Bordeaux” lub „Grand Vin de Bordeaux”.

Inne opcjonalne informacje, które można odnaleźć na etykietach to:

8. Rocznik wina oznaczający rok, w którym zostały zebrane winogrona. 100% gron musi pochodzić ze zbiorów których rocznik został podany na etykiecie.

9. Nazwa château, która zazwyczaj jest nazwą zarówno produktu jak i producenta. Jeśli nazwa château nie jest wymieniona, wtedy musi być podana inna nazwa wina lub też nazwa apelacji regionalnej.

10. Grafika lub logo przedstawiające posiadłość.

11. Numer seryjny butelki, proszę nie mylić go z numerem kontrolnym.

Francja – Bourgogne (Burgundia)

W tym miejscu należy wziąć bardzo głęboki wdech i przygotować się na informacje z serii „wykład z matematyki dyskretnej”. Dla matematyków brzmi to banalnie, ale tak nie jest. W przypadku Burgundii należy posługiwać się ogromną wiedzą (należy pamiętać, że pierwsza zasada jest taka, że szukamy i piejmy to co nam najbardziej smakuje, a nie to, co Decanter uhonorował mianem wina miesiąca). Regionów winiarskich w Burgundii jest co nie miara, do tego wiele z nich ma kolejne (bardziej precyzyjne) stopnie charakteryzacji miejsca pochodzenia wina. Do tego – podobnie jak w Dolinie Rodanu – dochodzi nam jeszcze wiedza na temat konkretnych producentów. To wszystko w wielkim skrócie to informacje które znajdujemy na etykiecie wina z tego regionu.

Francja – Dolina Rodanu

Oczywiście poza wiedzą na temat samych regionów, w przypadku Doliny Rodanu, jedną z najważniejszych informacji, jaką trzeba posiadać, to znajomość producentów. Zatem to przede wszystkim producent jest wyznacznikiem jakości. Może się wydarzyć, że dobry producent wyprodukuje lepsze Cotes du Rhone Villages niż niskiej jakości producent Hermitage lub Cote Rotie.

Francja – pozostałe regiony

Pozostałe informacje na temat poszczególnych etykiet w tym miejscu są zbędne naszym zdaniem. Dużo więcej daje z jednej strony nauka o samych regionach oraz praktyka. Warto jeszcze nadmienić w tym miejscu o dwóch sprawach związanych z szampanem w kontekście etykiet. Po pierwsze, nie każdy szampan na butelce ma informacje na temat rocznika (a właściwie większość ich nie ma). Tekst „Blanc de Blancs” umieszczony na etykiecie szampana informuje nas, że wino zostało wyprodukowane w 100% z białego szczepu winorośli. Należy też wspomnieć w tym miejscu o Alzacji. Tu na etykiecie spotkamy (poza nazwą producenta i oznaczeniem apelacji itd.) nazwę szczepu. Alzacja to jedyny region wchodzący w skład A.O.C. który w ramach tej klasyfikacji umieszcza nazwę szczepu na etykiecie.

Francja – Vin de Pays (Wino regionalne)

Bardzo popularne wina w naszym kraju. Zapełniają nie tylko półki supermarketów, ale ostatnio coraz więcej ich w sklepach specjalistycznych. Głównie dlatego, że charakteryzują się dobrą relacją ceny do jakości. Na etykiecie zawsze (poza standardowymi oznaczeniami) występuje nazwa wina oraz region z którego pochodzi np. Vin de Pays d’Oc – czyli wino regionalne z Langwedocji, jest to określenie dosyć szerokie, nawet w ramach win regionalnych spotykamy się z zawężeniem obszaru z którego pochodzi w wino. W przypadku Langwedocji może to być Vin de Pays de l’Hérault. Dodatkowo znajdziemy tu też informację na temat szczepu z jakiego wino zostało zrobione (najczęściej są to wina monoszczepowe, czyli wyprodukowane z jednej odmiany winorośli).

Francja – Vin de Table (Wino stołowe)

Tu również znajdziemy kilka informacji na etykiecie, nie przydadzą się nam one do niczego. Jest to najniższa kategoria klasyfikacji win (nie tylko we Francji, ale również w ramach całej Unii Europejskiej). Z ciekawostek można nadmienić, że etykieta zawierająca informację: „Vin de table français” powie nam tyle, że wino zostało przygotowane z winogron pochodzących z Francji. Często zdarza się, że na etykiecie znajdziemy informację o tym, iż wino pochodzi z winogron z krajów Unii Europejskiej. Jest to kategoria w której nie idzie w parze z ilością. Wina są zazwyczaj słabe, ale stanowią ok. 40% produkcji wszystkich win francuskich.

***

Wybaczcie nam, stopniowo będziemy dodawali kolejne etykiety z wyjaśnieniami. W najbliższym czasie zamierzamy opisać:

Hiszpania

Etykiety win hiszpańskich nie są tak skomplikowane jak francuskich, nie są jednocześnie tak proste jak ma to miejsce w przypadku Nowego Światu. Zatem z jednej strony mamy do czynienia z łatwiejszym systemem klasyfikacji, z drugiej natomiast na etykiecie win jakościowych raczej nazwa szczepu się nie pojawia. Hiszpania posiada 4 stopnie jakościowe w odniesieniu do klasyfikacji terytorialnej – D.O.C. (dwie), D.O. (kilkadziesiąt), Vino de la Tierra (wino regionalne), Vino de Mesa (wino stołowe). Zasada jest podobna

Dla przykładu zamieszczono etykietę wina z najbardziej znanego regionu Hiszpani – Rioja. W tym przypadku mamy kilka składników które nam powiedzą więcej na temat danej butelki:

remelluri_rioja_label_marked1. Nazwa producenta – Remelluri. Czasem też na etykiecie pojawia się słowo „bodega”, co oznacza mniej więcej to samo, co francuskie „chateau”.

2. Logotyp bądź wizualizacja winnicy.

3. Oznaczenie jakościowe. W Hiszpanii tylko region Rioja posiada prawnie regulowane stopnie jakościowe win. W tym przypadku to Reserva. Więcej informacji na temat poziomów jakościowych tego regionu znajdziecie w dziale Region Rioja (jeszcze nie uzupełnione).

4. Rocznik – 2004.

5. Nazwa regionu – Rioja

6. System klasyfikacyjny – D.O.C.

7. Informacja odnośnie tego gdzie i przez kogo wino zostało zabutelkowane.

8. Pojemność butelki.

9. Poziom alkoholu – 13,5%.

10. Kraj pochodzenia – Hiszpania.

Może się zdarzyć i tak, że producent przenosi część z tych podanych powyżej informacji, na kontr-etykietę, zatem nie wszystko musi być zawsze widoczne na tzw. pierwszy rzut oka.

Włochy

Jeśli wydaje Ci się, że klasyfikacja win francuskich to nie małe wyzwanie, a może Hiszpania nie do końca jest jasna, to uważaj. Włochy, niestety tym razem raczej niemiło, Cię zaskoczą. Taka jest prawda. Włosi niestety mają największy bałagan jeśli chodzi o regulacje prawne związane z produkcją wina, a tym samym związane z etykietami. Na początku nie wykluczone, że wcale nie będziesz pewny, czy dana informacja umieszczona na etykiecie to nazwa jakiegoś autochtoniczna nazwa szczepu czy też może jakaś mikro-apelacja.

Jak w każdym kraju, tutaj również mamy do czynienia z winami stołowymi, czyli Vino da Tavola. To podstawowy poziom jakościowy, zatem kupowanie takich win raczej nie nauczy nas niczego na temat bogactwa winiarstwa tego kraju. Kolejnym stopniem jest I.G.T. (Identificazione Geografica Tipica). Powiedzmy, że to kategoria win regionalnych, choć nie do końca. Powszechnie wiadomo, że słynne super toskany to właśnie wina IGT. Dlaczego? Tym wytrychem najczęściej posługują się producenci używający w produkcji wina szczepów, które nie są dozwolne prawnie i to oznacza, że dany producent nie może wyprodukować z nich win D.O.C. nie mówiąc już o D.O.C.G. Denominazione di Origine Controllata to poziom „apelacji”, chyba w tym momencie nie ma osoby na świecie, która z czystym sumieniem mogłaby powiedzieć ile jest D.O.C. we Włoszech. Denominazione di Origine Controllata e Garantita to najwyższy z poziomów apelacyjnych tego kraju. To też nie jest prawda w 100%, ponieważ do tej wiedzy dochodzi jeszcze szczegółowa wiedza odnosząca się do regionów. Np. Chianti może być butelkowane jako DOC lub DOCG (zależne od lokalizacji winnicy), ale do tego czym innym jest Chianti, czym innym Chianti Classico, a czymś jeszcze innym Chianti Classico Riserva;) Prościej być nie może.

Do rzeczy zatem! Poniżej etykieta oraz wyjaśnienie oznaczeń. Mam nadzieję wkróce uzupełnić informacje ogólne odnośnie tego kraju – w końcu Włochy to jeden z najistotniejszych krajów produkujących wino na świecie!

Cordero_Barolo_EnricoVI_label

Przedstawiona powyżej etykieta to jest przykładem z Piemontu. Nie ma ogólnej apelacji Piemont, zatem na etykiecie wina nie znajdziemy informacji, że wino pochodzi z tego regionu;) Jest informacja odnosząca się bezpośrednio do apelacji.

1. Nazwa producenta, której może towarzyszyć logotyp i informacja o roku założenia winnicy.

2. Nazwa apelacji – Barolo.

3. Oznaczenie klasyfikacji – D.O.C.G.

4. Nazwa własna wina – Enrico VI (w tym regionie, często zamiast nazwy podaje się nazwę danej parceli, dzięki czemu lokalizacja jest często określona bardzo precyzyjnie, np. Cannubi).

5. Rocznik – 2005.

6. Pojemność butelki.

7. Poziom zawartości alkoholu.

8. Informacje odnośnie firmy butelkującej oraz miejsca butelkowania.

Trzeba nam pamiętać, że Włochy to kraj chaosu. Każdy region rządzi się niemal innymi prawami. Wspólne są oznaczenia klasyfikacji (IGT, DOC, itd.). Jak w przypadku innych krajów, także i tu trzeba mieć wiedzę również na temat jakości konkrentych producentów, by móc świadomie dokonywać zakupów.

Niemcy / Austria

Choć nie do końca się tak da, to ja jednak spróbuję. Niestety nie można zrobić takiego skrótu myślowego, by ułatwić życie wielbicielom wina poprzez powiedzenie, że etykiety Niemieckie są takie same jak Austriackie. Bardzo podobne – to prawda. Zaraz po tym jak poznacie niuanse różniące zapisy na etykietach tych dwóch krajów, będziecie się mogli bezpiecznie poruszać na półkach sklepowych wiedząc co wkładacie do koszyka.

Nowy Świat

Tutaj sprawa jest w miarę prosta. Producenci win z Nowego Świata świetnie rozumieją konsumentów i marketing, w związku z tym mocno trzymają się zasady KISS (Keept It Simple Stupid). Najważniejszym ułatwieniem dla wszystkich wielbicieli wina zagubionych w świecie miliona etykiet jest podawanie nazwy szczepu, z którego zostało zrobione dane wino. Czasem zdarza się też i tak, że producent informację na temat zawartości alkoholu, pojemności butelki czy też rocznik podaje na kontr-etykiecie. Na załączonej w tym miejscu etykiecie możemy znaleźć następujące informacje:

penfolds etykieta1. Nazwa producenta – Penfolds

2. Nazwa własna wina – BIN 128

3. Region pochodzenia – Coonawarra

4. Nazwa szczepu – Shiraz

5. Rocznik – 1993

6. Pojemność butelki – 75cl

7. Poziom zawartości alkoholu – 13,5%

8. Kraj pochodzenia wina – Australia

9. Miejsce produkcji i procesu butelkowania wina. Penfolds. Południowa Australia.

Warto w tym miejscu wspomnieć, że cały rynek win z Nowego Świata rządzi się innymi prawami niż tradycyjna Europa. Niektóre kraje, po dziś dzień, od strony legislacyjnej, nie mają określonych warunków, które winnice muszą spełnić, by napisać na etykiecie napisać, że to z takiego regionu i takich szczepów. Nawet jeśli przepisy takowe istnieją, to są mało restrykcyjne i przestrzeganie ich nie jest kontrolowane. Często oznaczenie, że to Shiraz może nam powiedzieć tyle, że w danym winie 80% użytych szczepów to Shiraz. Co jeszcze, nie wie nikt. Podobnie ma się sprawa z informacjami odnośnie pochodzenia (regionu).

***

Jeśli uznacie, że potrzebne jest wytłumaczenie jakiejś konkretnej etykiety, to proszę o taką informację w dziale kontakt. Postaram się szybko uzupełnić brakujące dane.