Białe
Albariño: jest to nazwa hiszpańska Alvarinho, który pochodzi z północnej Portugalii. W regionie Galicia daje wina świeże i aromatyczne, potrafi być udanym i drogim szczepem w Hiszpanii.
Aligoté: jest to burgundzka odmiana uprawiana w Côte-d’Or, Saône-et-Loire i Yonne. Zazwyczaj daje wino świeże i ostre, które powinno się wypić szybko. Można go używać do mieszania z cassis (likier z czarnej porzeczki) w wyniku czego otrzymamy Kir (Kir królewski powstaje z połączenia szampana z tymże likierem).
Arinto: Uprawiane w środkowej Portugalii, gdzie daje rześkie i aromatyczne wina wytrawne.
Arneis: Jeszcze nie doceniana odmiana pochodząca z D.O.C. w Roero, w Piemoncie. Jest aromatyczna i może dawać ciekawe i pełnowartościowe wina.
Bical: Typowo portugalska odmiana. Występuje głownie w Barraida i Dao, wykorzystywana głównie do produkcji win musujących z racji na dużą kwasowość. Czasem powstają z niej również delikatne wina wytrawne, stołowe, podobne do mozelskiego Rieslinga, ale mniej kwasowe. Najlepsze z nich potrafią dojrzewać zyskując na wartości.
Blanc Fumé: Odmiana używana na „dwa sposoby”. W Nowym Świecie często stosowaną nazwą dla tego szczepu jest Sauvignon Blanc, które leży w beczkach dębowych, gdzie nabiera aromatów dębowych, zatraca natomiast charakter, który jest uzyskiwany przez winiarzy z doliny Loary (Pouilly i Sancerre). Swoją nazwą nawiązuje do „dymnego” charakteru.
Bourboulenc: Jest uprawiany na całym śródziemnomorskim południu Francji. Często jest źródłem najlepszych win z tego regionu.
Bual: Nie byłoby najwyższej klasy win z Madery, gdyby nie ten szczep.
Chardonnay: Wielka biała odmiana burgundzka. Uprawiany również w Szampanii (szczególnie w okolicy Côte des Blancs), powstałe w 100% z tego szczepu szampany na etykiecie zawierają informację „blanc de blancs”. Jest to szczep prosty w uprawie i winifikacji, dlatego też jest uprawiany w wielu zakątkach winiarskich świata. Powstające z Chardonnay burgundy mają jedyny w swoim rodzaju posmak stalowy i należą do win światowej klasy i mają duży potencjał starzenia. W Nowym Świecie najczęściej szczep ten dojrzewa w beczce i daje nie mniej ciekawe rezultaty. Ciekawostką jest to, że ta odmiana w Austrii nazywana jest Morillon.
Chasselas: W Niemczech występuje pod nazwą Gutedel, w Szwajcarii – Fendant. Osiąga najlepsze rezultaty w winach w regionie Valais. Daje wina o lekkim aromacie, wcześnie dojrzewa i jest bardzo płodna. Jej owoce przeważnie przeznaczone są do bezpośredniego spożycia.
Chenin Blanc: Uprawiany jest głównie w Dolinie Loary. Tam nazywa się „Pineau de la Loire”. Wino może być wytrawne, musujące (Crémant de Loire, Samur i Vouvray musujące) lub słodkie (Coteaux de Lyon…). Jednocześnie zachowuje wyraźną kwasowość, co często zapewnia mu potencjał do długiego starzenia.
Clairette: Jest to jedna z najstarszych odmian na południu Francji. Wchodzi w skład wielu kupaży w dolinie Rodanu, Langwedocji-Rousillon i prowansji, lecz wina monoszczepowe są wytwarzane z niego w dwóch apelacjach A.O.C. Clairette de Bellegarde oraz Clairette du Languedoc. Otrzymujemy z niego wina aromatyczne o niskiej kwasowości.
Colombard: Powstają z niego wina raczej proste. Jest soczysty z przyjemnym cierpkim smakiem. Obecnie służy do produkcji win lokalnych na południowym-zachodzie Francji. Niegdyś uprawiany w Charentes przy produkcji win przeznaczonych do destylacji (Koniak i Armaniak).
Fiano: Winorośl przynosząca doskonałej jakości owoce. Daje wiele cytrusowo-brzoskwiniowych posmaków w winach z Kampanii.
Folle blanche: Jest nisko tolerancyjny na szlachetną pleśń i jednocześnie wysoko kwasowy. Prawie nieobecny w rejonie Charentes. Jest ceniony w Kalifornii. Nazywany Picpoul w Armagnac i Gros Plant w Bretanii, gdzie wykorzystywany jest do produkcji brandy i koniaku. Dziś produkuje się z niego wina tylko w Gros Plant du Pays Nantais.
Frendant: patrz: Chasselas.
Fumé Blanc: patrz: Blanc Fumé.
Furmint: Chyba najbardziej rozpoznawalny węgierski znak firmowy. Jest to jednocześnie nazwa pierwszej odmiany winorośli regionu Tokaj i oraz wina stołowego o aromacie jabłkowym. Jest uprawiany w Austrii i Słowenii. W tym ostatnim państwie jest znany pod nazwą Sipon.
Garganega: Daje znakomite wina słodkie które się dobrze starzeją. Najczęściej jednak występuje w kupażach z regionu Soave.
Gewürztraminer lub Traminer: Alzacja jest obsadzona w 20% tą odmianą. Oczywiście jest uprawiana w różnych miejscach świata, ale najlepsze wina pochodzą z Francji, Austrii, Szwajcarii i Niemiec. Charakteryzuje się niebywałym stopniem cierpkości, dając korzenno-pieprzowe smaki oraz aromaty dojrzałego grejpfruta i róży. Przy tym często jest winem dobrze zbudowanym, o porządnej fakturze. Ktoś kiedyś powiedział: w stosunku do gewürztraminera można mieć dwa odczucia po pierwszej degustacji – albo się zakochujesz, albo wywołuje w Tobie obrzydzenie. Coś w tym jest…
Granache blanc: Daje delikatne aromaty, dlatego też często wykorzystywany jest do kupażów w winach z Langwedocji. Najczęściej uprawiany jest w Rousillon, gdzie na jego bazie produkuje się wina naturalnie słodkie (Vins Doux Naturels).
Grauburgunder: patrz: Pinot Gris.
Grechetto lub Greco: Niemal nigdzie nie stosowana odmiana, niegdyś powszechnie występująca w centralnych i południowych Włoszech.
Gros Manseng: Spotykany w Béarn. Jest głównym składnikiem wytrawnych win z Jurançon. Współtworzy wina białe z Irouléguy, Tursan, Béarn, Côtes de Saint-Mont, Pacherenc du Vic-Bilh i łagodne Jurançon.
Grüner Veltliner: Bodajże w 50% jest nią obsadzona Austria. Jest spotykana również na Morawach gdzie daje ciekawe wina. Wina z niej powstałe są lekkie, wytrawne, pełne świeżości i aromatów zielonych warzyw. Pić zarówno młode jak i w granicy 5-6 lat.
Hárslevelü: W kupażach nadaje winom charakteru, treści i faktury. Występuje w Tokaju obok wyżej opisanego Furminta.
Jacquére: Uprawiany w Sabaudii i Bugey. Rodzi białe lekkie wina wytrawne o niskiej zawartości alkoholu.
Kéknyelü: Odmiana węgierska, nadająca się do przechowywania, jest aromatyczna i dobrze dojrzewająca.
Kerner: Bardzo mocno kwiatowy, często za bardzo. Posiada dobry poziom kwasowości. Szczep ten powstał w wyniku skrzyżowania białego Rieslinga i czerwonego Trollingera. Cieszy się dużą popularnością i odnosi sukcesy. Uprawiany jest w Palatynacie i Hesji.
Laški Rizling: Często wykorzystywany do produkcji win słodkich dzięki niskiemu poziomowi kwasowości. Występuje w Europie Wschodniej i na północy Włoch. Znany jest również pod następującymi nazwami – Welschriesling, Riesling Italico i Olaszrizling.
Len de l’El: Występuje właściwie na południowym – zachodzie Francji, szczególnie w Gaillac. Daje owoce o wysokiej zawartości cukru. Najczęściej występuje w kupażach.
Loureiro: Syłnne Portugalskie Vinho Verde powstaje właśnie z tej aromatycznej odmiany.
Macabeu: Głównie wykorzystywany na południu Francji w Rousillon do produkcji win naturalnie słodkich i A.O.C. Côtes du Rousillon białych. Rodzi owoce mocne i aromatyczne, które charakteryzują się niską kwasowością.
Malvasia: Powstają z niego zarówno wina czerwone jak i białe i różowe. Jako Malvasia znany jest we Włoszech, na Maderze jako Malmsey, we Francji – Malvoisie, a na Korsyce – Vermentino. Jest spotykany również w Europie Wschodniej, zachodniej Australii oraz w Grecji i Hiszpanii.
Marsanne: Szczep który jest najważniejszym składnikiem win białych w północnej części doliny Rodanu (np. St-Joseph, Hermitage). Daje wina łagodne, które mają duży potencjał do starzenia. Występuje także w winach nowego świata, w Kalifornii jest znany jako Ermitage Blanc.
Mauzac: Francuskie regiony Gaillac i Limoux używają tej odmiany do produkcji swoich białych win musujących.
Moschofilero: Dobry i aromatyczny szczep grecki, który daje wina białe i różowe.
Müller-Thurgau: Krzyżówka szczepu Riesling i Chasselas de Courtillier. Odmiana ta uprawiana jest w Palatynacie i Hesji, występuje również nad Mozelą. Nie jest używana przez tamtejsze najlepsze winnice. Wina wytrawne nie potrafią być tak pociągające jak inne Niemieckie szczepy. Najlepsza jest do picia jako młoda. Wina słodkie są łagodne i aromatyczne.
Muscadelle: Najczęściej występuje w kupażach w towarzystwie Sauvignon i Sémillon. Uprawiany jest głównie w regionie Bordeaux (głównie w Sauternes) i Dordonii. W Victorii nazywany jest Tokajem i stosowany (podobnie jak Muscat) to wyrobu Routherglen Muscat.
Muscadet lub Melon de Bourgogne: Znany z doliny Loary, a dokładniej z A.O.C. Muscadet. Daje wina rześkie i świeże, mogą być mocno kwasowe. Należy je pić jako młode, wtedy są bardzo orzeźwiające, o aromatach warzyw, świeżych zielonych liści i złamanej łodygi.
Muscat: Jest to bogata rodzina winorośli z której pochodzą odmiany o wielu różnych nazwach. Jedne z najważniejszych to: Muscat blanc à petits grains, Muscat d’Alexandrie czy też Muscat de Frontignan. Charakteryzuje się drobnymi gronami i najczęściej wykorzystywany jest do produkcji win naturalnie słodkich lub wzmacnianych (np. vins doux naturel we Francji). Znany również ze słodkich win musujących z Włoch – Asti (supmante). Uprawiany jest w wielu miejscach na świecie, czasem daje również dobrej jakości wina wytrawne (np. Alzacja).
Palomino lub Listan: Podstawowa odmiana winorośli wykorzystywana do produkcji sherry i manzanilli. Cechuje go duża wydajność z hektara (czasem nawet 80 hektolitrów). Brak mu dobrego poziomu kwasowości i aromatu przez co proste wina stołowe są niskiej jakości, często mdłe. Australia uprawa ten szczep jako główny składnik win typu sherry, natomiast w Afryce Południowej jest to odmiana numer dwa ze wszystkich białych i używany tam jest do produkcji brandy.
Pedro Ximénez: Składnik mieszanych słodkich sherry, choć odmiana biała to daje wina o ciemnych odcieniach. Używana również do produkcji bardzo mocnych win Montilla czy Malaga.
Petit (i Gros) Manseng: Szczep mało istotny, wykorzystywany głównie przy kupażach w małych ilościach. Głównie uprawiany w Jurancon (francuska część Kraju Basków).
Pinot Blanc (Weißburgunder i Pinot Bianco): Z rodziny [link]Pinot Noir [link]. Daje wina bardzo świeże i pełne wigoru, często owocowe i lekkie o niskiej zawartości alkoholu. Najczęściej uprawiany jest w Alzacji, Niemczech oraz północnych Włoszech. Za oceanem w Kanadzie produkowane są wina z późnych zbiorów, dotknięte szlachetną pleśnią.
Pinot Gris: Poza tym podanym wcześniej, znany jest pod kilkoma innymi nazwami: We Włoszech jako Tocai lub Pinot Grigio, w Niemczech jako Ruländer (słodki) lub Grauburgunder (wytrawny) natomiast w Alzacji jako Tokay. Uważa się, że daje wina neutralne, przy świeżości i rześkości którą zachowuje. Wiele zależy od miejsca uprawy. Alzacki bywa mocny i ciężki, o ostrym charakterze.
Riesling: Jeden z najważniejszych szczepów winorośli na świecie. Napisano o nim wiele książek, co znacznie utrudnia próbę charakterystyki w możliwie krótkim tekście. Jego pochodzenie nie jest znane, ale jako miejsce gdzie uprawiany jest „od zawsze” podaje się niemieckie regiony Rheinhau i Mozelę. Obecnie uprawiany jest niemal w każdym z krajów produkujących wino. Jego wrodzone predyspozycje dają prawie nieograniczone możliwości produkcji win różnego typu. Od mocno wytrawnych, kwiatowo mineralnych, przez delikatne wina półsłodkie po ciężkie i długowieczne wina naturalnie słodkie. Ten fakt powoduje, że nie da się powiedzieć o standardowych aromatach i smakach, którymi ten szczep się wyróżnia spośród wielu innych. Do tego należy dodać różnorodność gleb i warunków atmosferycznych i voila! – otrzymujemy wariacje w liczbie nieskończonej. W swojej wytrawnej formie najczęściej daje kolor jasno żółty z delikatnymi odcieniami zieleni. Jeśli zaś chodzi o usta, to na pierwszym planie spotykamy wyraźną kwasowość i nuty krzemienne i mineralne. Dojrzały i wieloletni, ze starych krzewów może dawać wyczuwalne nuty benzyny. W wersji słodkiej jego potencjał dojrzewania przy dobrych producentach jest nierzadko nieograniczony. Naturalna kwasowość daje możliwość produkcji win o świetnym balansie ze słodyczą.
Roussanne: odmiana winorośli pochodząca z Doliny Rodanu, choć ostatnio spotykana również w winach nowego świata z Kalifornii czy Australii. Posiada potencjał do starzenia, daje wina bardzo finezyjne i zdecydowane tak od strony smakowej i aromatycznej. Przy dojrzałych winach można spotkać nuty siana, migdałów czy też prażonych orzechów.
Roussette: znana również pod nazwą Altesse. Uprawiana głównie w Dolinie Loary i wykorzystywana do kupaży z Chardonnay. Charakteryzuje się wysoką kwasowością, co może jej dodawać potencjału starzenia, typowo wytrawna odmiana daje nos fiołkowy z nutami górskich ziół, w ustach natomiast mineralne, miodowe, czasem wyczuwalne orzechy laskowe.
Ruländer: jest to Niemiecka nazwa dla Pinot Gris, która używana jest w kontekście win słodkich.
Sauvignon Blanc: ta odmiana winorośli pochodzi z Francji, gdzie np. w Bordeaux głównie kupażuje się ją z Sémillon. Wypada podkreślić, że to Dolina Loary jest królestwem tego szczepu we Francji. Generalnie daje wina bardzo świeże, najbardziej wyróżniającym aromatem jest aromat trawy. Sauvignon Blanc uprawiane jest głównie w siedliskach które charakteryzuje nie najcieplejszy ze spotykanych klimat. Dzięki temu powstające wina mają wyższą kwasowość niż np. Chardonnay. Inne aromaty spotykane w winach produkowanych z tej winorośli to: agrest, ziła, pokrzywa czy liście czarnej porzeczki, przy cieplejszym klimacie i większej dojrzałości wyczuwalne są wyraźnie owoce cytrusowe i tropikalne. Jeśli zaś chodzi o styl to zdecydowana większość win nie ma styczności z beczką dębową, która może tłumić żywotność i naturalną energię wina. Jednym z najważniejszych czynników decydujących ostatecznie o jakości wina produkowanego z tego szczepu jest wybór idealnego momentu do winobrania, gdy owoce są odpowiednio dojrzałe. Obecnie mówi się, że nową ojczyzną (nie bez powodu) tego szczepu jest Nowa Zelandia, której region Marlborough ma wręcz idealne warunki dla tej winorośli i faktycznie produkowane tam wina dają najbardziej optymalne wyniki dla Sauvignon Blanc – patrząc na potencjał są to wina najbardziej zrównoważone. Winorośl raczej daje wina z małym potencjałem do starzenia, gdyż z wiekiem traci swoje najważniejsze atrybuty. W chwili obecnej uprawiana jest w wielu zakątkach winiarskiego świata; Chile, Kalifornia, Południowa Afryka, Austria czy też północna część Włoch.
Savagnin: mało istotna odmiana wykorzystywana we francuskiej Sabaudii do produkcji vin jaune (wina żółtego).
Scheurebe: jest to krzyżówka dwóch szczepów: Rieslinga oraz Sylvanera. Uprawiana w Niemczech, szczególnie w Palatynacie oraz nad brzegami Neusiedlersee w Austrii. Wina wytrawne nie są porywające, ale słodkie mają wysoką klasę i warto się nad nimi pochylać, szczególnie dlatego, że zazwyczaj są tańsze niż Rieslingi. Zborytryzowane, bardzo żywe o dobrym balansie kwasowości z aromatami grajfruta wykorzystywane są do produkcji Beerenauslese , Trockenbeerenauslese i Eiswein.
Sémillon: jest to odmiana, która daje niemal wszystkie typy win, od typowo wytrawnych po zdecydowane słodkie, wszystko zależne jest od klimatu w którym jest uprawiana oraz charakterystyki danego regionu winiarskiego. Na przykład w Bordeaux używana jest do produkcji win słodkich (Sauternes gdzie stanowi przewagę w kupażach), oraz świeżych wytrawnych (Graves często jako część Sauvignon Blanc dodając struktury), natomiast w Hunter Vally (Australia) daje wina bardzo dojrzałe, ciężkie, z dużym potencjałem starzenia. Zatem szczep ten posiada mnogość styli, w jakich możemy go spotkać, od świeżych w kupażu z innymi szczepami, przez dojrzałe wina monoszczepowe, beczkowe lub nie tknięte dębiną itd. Ważne jest to, że ta odmiana ma potencjał do starzenia bez względu na to, czy wcześniej miała styczność z beczką, czy nie i co najważniejsze naprawdę z biegiem lat zyskuje możliwych walorów. W cieplejszych klimatach możemy dostrzec jabłko, grejpfrut czy lanolinę w aromatach, w chłodniejszym klimacie, w winach młodszych spotykamy trawę, szparagi, zielony groszek czy pokrzywę.
Sercial: odmiana której używa się do produkowania wytrawnych win na Maderze, tam nazywa się ją „prawdziwym Rieslingiem”.
Seyval Blanc: Obecnie rzadko spotykana. Jest hybrydą francuskich i amerykańskich winorośli, dzięki czemu jest odporna, a przy tym przyjemnie owocowa. Najczęściej spotykana na wschodzie USA. Unia Europejska wykreśliła ją z listy win wysokiej jakości.
Steen: Afryka Południowa – tam tak nazywany jest szczep Chenin Blanc. Nie wykorzystuje się jej przy produkcji win najlepszej klasy.
Sylvaner: Kiedyś odmiana ta była podstawową odmianą winiarzy niemieckich. Dziś swoje odrodzenie przeżywa w Palatynacie i Nadrenii. Rzadko daje wina bardzo dobre, właściwie z wyjątkiem Frankonii niemieckiej, gdzie powstaje w formie treściwej, soczystej i odświeżająco kwasowej. Kolejnym wyjątkiem jest Szwajcaria gdzie występuje jako Johannisberg w regionie Valais – tu spotkamy wino bardzo bogate i mocne. Wykorzystuje się go również w Alzacji, ale w pozostałych regionach świata winiarskiego daje wina o płaskim aromacie i stosunkowo wysokiej kwasowości.
Tocai Friulano: Nie ma żadnych powiązań z dobrze znanym wszystkim Tokay’om. Jest to lekka, o subtelnym aromacie odmiana winorośli pochodząca z północnych Włoch.
Tokay: Patrz: Pinot Gris. Często jako domniemana węgierska winorośl w Australii lub jako winogrona deserowe w Kalifornii. Prawdziwe wino Tokaji produkowane jest z następujących szczepów: Muscat, Furmint oraz Hárslevelü.
Torrontes: Odmiana typowa dla Argentyny. Bardzo aromatyczna, podobna do Muscat, produkuje się z niej głównie białe wina wytrawne.
Trebbiano: Jedna z najbardziej popularnych odmian we Włoszech, gdzie produkuje się najróżniejsze wina z tego szczepu. Chyba najbardziej znane do Orivieto i Frascati, gdzie występuje w połączeniu z odmianą Malvasia. Zazwyczaj daje wina najwyżej odświeżające lub po prostu przyjemne. Istnieje wiele klonów Trebbiano, które dają już ciekawsze wina (Trebbiano di Romagna, di Lugana czy di Soave). We Francji (głównie na południu) spotykana pod nazwą Ugni Blanc, w regionie Cognac nazywana jest St-Émilion.
Ugni Blanc: Patrz: Trebbiano.
Verdejo: pochodzi z regionu Rueda z Kastylii. Najlepsze z nich to wina genialne i długowieczne; pełne, wytrawne, czasem nie mając kontaktu z dębem mają aromat cedru.
Verdelho: Winorośl z Madery, daje dobrej jakości wina półsłodkie. Spotykane również w Australii jako świeże i łagodne wino wytrawne.
Verdicchio: Środkowo-wschodnie Włochy – tam spotykana i charakteryzująca się tym, że powstają z niej bardzo dobrej jakości wina wytrawne. Czasem wyraźnie wyczuwalne aromaty wulkanicznej gleby.
Vermentino: Odmiana bardzo zbliżona do szczepu Malvasia, choć w Ligurii i Toskanii daje wina żywsze i lżejsze, o przyzwoitej strukturze i z potencjałem do starzenia. Ciekawe wina z Sardynii, bardzo rześkie i odświeżające z winnic na wzgórzach gdzie noce są chłodne.
Vernaccia: Najbardziej znana wersja to toskańska Vernaccia di San Gimignano – wytrawne, rześkie, żywe, czasem niestety neutralne z metalicznym posmakiem. Vernaccia di Oristano bardzo przypomina sherry, pochodzi z Sardynii, długo dojrzewa w beczkach i jest mocne (15,5% alkoholu).
Viognier: Rzadko spotykana. Nawet w rodzinnym [link] Condrieu [link] w północnej części Doliny Rodanu nie jest łatwa do spotkania. Charakteryzuje się jedwabną, przyjemną strukturą, dając przy tym wino o wysokiej zawartości alkoholu i niskim poziomie kwasowości. Zazwyczaj bardzo owocowe w aromacie, nadające się głównie do picia jako wina młode. Obecnie uprawiany również w Langwedocji i Roussillon oraz w Kalifornii i Australii. Z tej ostatniej polecamy specjalistę od tej odmiany – firmę Yalumba. Warto w tym miejscu wspomnieć, że wina te nie mogą być tanie (jeśli są tanie, to nie należy się nad nimi pochylać), ponieważ naturalnie dają niskie plony a winogrona muszą być w pełni dojrzałe, by wino miało na końcu właściwy aromat i gęstość. Wymagająca odmiana.
Viura: Patrz: Macabeo.
Weißburgunder: Patrz: Pinot Blanc.
Welschrielsling: Patrz: Laški Rizling.